Wybory europejskie: centrolewica stara się powstrzymać naciski ze strony prawicy

„Sama dusza Europy jest w niebezpieczeństwie” – przestrzegł hiszpański premier Pedro Sanchez innych centrolewicowych polityków europejskich, którzy zebrali się w Rzymie przed trudną kampanią wyborczą do UE.

Stawką było powstrzymanie pozornie niepohamowanego wzrostu liczby partii prawicowych i skrajnie prawicowych w głosowaniu do Parlamentu Europejskiego, które rozpoczyna się w czwartek w Holandii i trwa do niedzieli we wszystkich 27 państwach członkowskich UE.

Tylko cztery państwa członkowskie UE mają w swoich rządach partie centrolewicowe lub lewicowe, a ostatnie wyniki przy urnach wyborczych były słabe. Wróżby na nadchodzące dni nie są dobre.

Lewica europejska jest w „złym stanie zdrowia” – mówi profesor Marc Lazar z Sciences Po w Paryżu i Louis University w Rzymie, co jest wynikiem stałego upadku, który rozpoczął się pod koniec lat 90. i na początku XXI wieku.

Centrolewica w Unii Europejskiej stanowi drugą co do wielkości grupę w ustępującym Parlamencie Europejskim. Oczekuje się, że, znani jako Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów, w najlepszym razie utrzymają swoje 139 mandatów w 720-osobowym parlamencie.

Wiatr wiodą europejskie partie prawicowe, a każdy sukces centrolewicy prawdopodobnie zostanie zrekompensowany stratami gdzie indziej.

Oczekuje się, że Socjaliści i Demokraci przejmą przewodnictwo tylko w czterech krajach Szwecja, Dania, Litwa i Malta. Nawet wtedy Duńska Partia Socjaldemokratyczna premier Mette Frederiksen przygotowuje się na znaczny spadek poparcia.

Jest jednym z zaledwie czterech krajów spośród 27 państw członkowskich, w których władzę sprawują partie centrolewicowe lub lewicowe. Hiszpanii, Niemczech i Malcie Oni są inni.

Oczekuje się, że ich konserwatywni przeciwnicy wyprzedzą hiszpańskich socjalistów pod przywództwem Pedro Sancheza i Socjaldemokratów niemieckiego kanclerza Olafa Scholza – niemieckich chadeków i hiszpańskiej Partii Ludowej.

Od zwycięstwa w wyborach federalnych w 2021 r. partia Schulza stale traci poparcie, a obecnie walczy o drugie miejsce ze skrajnie prawicową partią Alternatywa dla Niemiec (AfD).

W lepszej sytuacji Pedro Sánchez znajduje się po kontrowersyjnej umowie o amnestii, jaką zawarł z katalońskimi partiami niepodległościowymi. Ale to także naraziło go na krytykę ze strony Partii Ludowej i skrajnie prawicowej partii Vox.

W przypadku niektórych lewicowych partii opozycji sytuacja może się skończyć znacznie gorzej, gdyż grozi im przesunięcie środków przez skrajną prawicę.

Partie centrolewicowe odeszły w ostatnich latach od tradycyjnych idei socjalistycznych w kierunku bardziej liberalnej polityki, w związku z czym są obecnie „bardzo podobne” do centroprawicy, która „bardziej przypomina centroprawicę”, mówi Paul Zirka, starszy specjalista ds. polityki w Europejskiej Radzie Stosunków Zagranicznych. Jest równie proeuropejska, ma podobne stanowiska w sprawie polityki gospodarczej i klimatycznej.

Najnowsze badania wskazują, że większość Europejczyków uważa ubóstwo, zdrowie publiczne, gospodarkę, obronność i bezpieczeństwo UE za swoje najważniejsze troski.

Choć manifest SPD obiecuje zająć się właśnie tymi kwestiami, profesor Mark Lazar twierdzi, że dla wielu wyborców jest już za późno, ponieważ lewica nie zapewniła im ochrony, gdy miała szansę.

W miarę jak lewica przesuwała się do centrum w walkach społecznych i gospodarczych, prawica i skrajna prawica stawały się silniejsze, mówi Paul Zerka. Operacje okrążenia miały na celu utrzymanie bardziej skrajnych partii na dystans, a następnie wzmocniły przekonanie, że to one, a nie lewica, stanowią prawdziwą opozycję wobec centrum.

Następnie lewica zaczęła opowiadać się za kwestiami takimi jak płeć, prawa gejów czy polityka ekologiczna: bardzo popularna wśród młodych wyborców miejskich, ale mniej popularna wśród rodzin z klasy robotniczej.

„W wielu krajach europejskich centrolewica jest obecnie postrzegana jako zamożna, postępowa elita w miastach” – mówi Zirka.